Περιγραφή
Το 1981 τρεις Έλληνες επιστήμονες, οι Παναγιώτης Βαρώτσος, Καίσαρας Αλεξόπουλος και Κωνσταντίνος Νομικός παρουσίασαν τη μέθοδο που είχαν αναπτύξει για τη βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη σεισμών, γνωστή ως μέθοδο ΒΑΝ. Αμέσως μετά τη δημοσιοποίησή της ξέσπασε σφοδρή διαμάχη στο εσωτερικό της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με τη δυνατότητα πρόβλεψης σεισμών.
Η διαμάχη δεν περιορίστηκε στους Έλληνες επιστήμονες αλλά αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα επεισόδια της διεθνούς συζήτησης γύρω από την πρόβλεψη των σεισμών. Η αντιπαράθεση σύντομα ξεπέρασε τα όρια της επιστημονικής κοινότητας καθώς πολλά επεισόδιά της εκτυλίχθηκαν στη δημόσια σφαίρα. Το ευρύ κοινό στην Ελλάδα παρατηρούσε για πρώτη φορά μέσω της τηλεόρασης και των εφημερίδων επιστήμονες να διαφωνούν σε
έναν έντονο και φορτισμένο διάλογο.
Για ποιους λόγους όμως ξέσπασε η συγκεκριμένη διαμάχη; Δεν είναι ασυνήθιστο να εμφανίζονται διαφωνίες ανάμεσα σε επιστήμονες αλλά δεν μετατρέπονται όλες σε διαμάχες. Ποιοι παράγοντες επηρέασαν την εξέλιξή της; Ήταν καθαρά επιστημονικοί ή μήπως έπαιξαν ρόλο και παράγοντες εκτός της επιστημονικής διαδικασίας; Τι συμβαίνει όταν η αβεβαιότητα που ενυπάρχει στην επιστημονική γνώση γίνεται ορατή στη δημόσια σφαίρα; Πώς επηρεάζεται η δημόσια εικόνα της επιστήμης; Ποια είναι η σχέση επιστήμης και πολιτικής όταν η δεύτερη πρέπει να βασιστεί στην πρώτη για τη λήψη δύσκολων αποφάσεων; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που πραγματεύεται το παρόν βιβλίο ώστε να διαφωτίσει τόσο τη διαμάχη γύρω από την πρόβλεψη σεισμών στην Ελλάδα όσο και, στο μέτρο των δυνάμεών του, το ρόλο της
επιστήμης στις σύγχρονες κοινωνίες
Απόσπασμα από τον πρόλογο του Ευθύμη Λέκκα (Καθηγητής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος ΟΑΣΠ)
Η προσέγγιση επιστημονικών προβλημάτων με νέες μεθοδολογίες συχνά δημιουργεί αντιπαραθέσεις μεταξύ των μελών της επιστημονικής κοινότητας μέχρι ο χρόνος και τα νέα επιστημονικά δεδομένα να τις επιβεβαιώσουν ή να τις απορρίψουν. Νέες μεθοδολογίες, όπως η μέθοδος ΒΑΝ στην πρόγνωσ των σεισμών προκάλεσε έντονη επιστημονική ντιπαράθεση στην οποία εμπλέκονται κορυφαίοι επιστήμονες και ε επιστημονικές ομάδες. Η ορθότητα της μεθοδολογίας και το εύρος εφαρμογής της θα αποτιμηθούν με το πέρασμα του χρόνου και τη συμβολή τους στην εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης.
Η μελέτη του Ηρακλή Κατσαλούλη αποτελεί μια πρωτότυπη, μεθοδολογική, αναλυτική και διεισδυτική παρουσίαση στο θέμα της πρόβλεψης των σεισμών, το οποίο είναι αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης, αλλά και έντονου ενδιαφέροντος από το ευρύτερο κοινό. […]
Έγραψαν
- Η Πρόβλεψη των Σεισμών στην Ελλάδα είναι ένα ιδιαίτερα πρωτότυπο, μεθοδολογικά καινοτόμο, και στέρεα τεκμηριωμένο βιβλίο. Με την αποστασιοποιημένη ματιά του ιστορικού της επιστήμης, ο Ηρακλής Κατσαλούλης ανατέμνει τη συναρπαστική διαμάχη σχετικά με την πρόβλεψη των σεισμών, αξιοποιώντας στο έπακρο τα αναλυτικά εργαλεία της φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας των φυσικών επιστημών.
Θεόδωρος Αραμπατζής
Καθηγητής Ιστορίας & Φιλοσοφίας των Επιστημών, ΕΚΠΑ - Οι σεισμοί ήταν ανέκαθεν και ένα πολιτικό όπλο. Όχι μόνο στους ηρωικούς χρόνους (ο Θησέας δεν ήταν αγαπητός επειδή σκότωσε τον Μινώταυρο, αλλά επειδή είχε ικανότητα να προβλέπει τους σεισμούς), αλλά μέχρι και σχετικά πρόσφατα. Η μελέτη του Ηρακλή Κατσαλούλη φωτίζει διαφορετικές πτυχές ενός πρωτοφανούς για τη διεθνή επιστημονική παράδοση σκηνικού
που στήθηκε στην Ελλάδα με αφορμή τη διαμάχη για τη δυνατότητα πρόβλεψης των σεισμών.Τάκης Καμπύλης,
Δημοσιογράφος, Εφημερίδα «Η Καθημερινή - Η Πρόβλεψη των Σεισμών είναι ένα από τα πιο σύνθετα επιστημονικά προβλήματα. Η μελέτη τους είναι άμεσα συνυφασμένη με επιστημολογικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα όπως και από τις προσωπικές ιδιοσυγκρασίες των εκάστοτε πρωταγωνιστών. Ο Ηρακλής Κατσαλούλης, κατορθώνει να μας πλοηγήσει με αριστοτεχνικό τρόπο ανάμεσα στους υφάλους που η μελέτη αυτού του προβλήματος προβάλλει κάθε φορά.
Το βιβλίο του αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στην βιβλιογραφία για την ιστορία και κοινωνιολογία της επιστήμης στην Ελλάδα.
Κώστας Γαβρόγλου,
Ομοτ. Καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών
στο ΕΚΠΑ, τ. Υπουργός Παιδείας
Μοιραστείτε
Comments are closed.